Νορβηγικό πλοίο έκανε έρευνες για φυσικό αέριο νότια της Κρήτης – Διάβημα της Λιβύης στον Έλληνα πρέσβη

Ένα ακόμη μέτωπο απειλεί να ανοίξει στην εξωτερική πολιτική, καθώς η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης αντέδρασε με διάβημα την προηγούμενη εβδομάδα στις έρευνες που πραγματοποίησε νορβηγικό ερευνητικό σκάφος στα Οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Σύμφωνα με πληροφορίες της περασμένης εβδομάδας, και αφού είχαν ολοκληρωθεί οι τρισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες του Ramform Hyperion σε μια περιοχή με πιθανές αξιοσημείωτες ποσότητες φυσικού αερίου, επιδόθηκε διάβημα διαμαρτυρίας στον Έλληνα πρέσβη στην Τρίπολη, Ν. Γαριλίδη. Η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης υπό τον Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά επιμένει στη γνωστή τακτική της αμφισβήτησης των οικοπέδων που είχε καθορίσει η Ελλάδα βάσει του νόμου Μανιάτη. Ο νόμος αυτός ορίζει ότι, σε περίπτωση απουσίας διμερούς συμφωνίας οριοθέτησης, το εξωτερικό όριο της Ελληνικής ΑΟΖ θεωρείται η μέση γραμμή.

Η κυβέρνηση της Τρίπολης αντέδρασε το καλοκαίρι του 2019 με διαβήματα προς την Αθήνα και ακολούθησε με την υπογραφή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Το μνημόνιο αυτό επιδίωκε να δημιουργήσει τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως προς όφελος της Τουρκίας, ενώ παράλληλα άνοιγε τον δρόμο στη Λιβύη να διεκδικήσει, βάσει αυτού του αυθαίρετου και αντίθετου με το Δίκαιο της Θάλασσας κειμένου, μεγάλο τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης, της οποίας η νομιμοποίηση αμφισβητείται έντονα τόσο εντός της χώρας όσο και διεθνώς, παρά την αναγνώρισή της από τον ΟΗΕ, έσπευσε το 2022 να υπογράψει νέο Μνημόνιο με την Τουρκία. Το Μνημόνιο αυτό αφορά κοινές έρευνες και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις «θαλάσσιες περιοχές» της Λιβύης. Παρά την ακύρωσή του από το Διοικητικό Εφετείο της Λιβύης, το θέμα παραμένει ανοιχτό.

Οι δύο κυβερνήσεις και ο ρόλος της Αιγύπτου

Η πολιτική κατάσταση στην Λιβύη παραμένει ρευστή με την ύπαρξη δύο κυβερνήσεων και με τις προσπάθειες του ΟΗΕ να βρεθεί χρυσή τομή για την πραγματοποίηση εκλογών έχουν αποβεί άκαρπες. Η Τουρκία παραμένει ισχυρός υποστηρικτής της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά αν και έχει κάνει σοβαρά ανοίγματα προς την Βεγγάζη και προς τον στρατηγό Χαφταρ θέλοντας να διασώσει τις συμφωνίες που έχει υπογράψει με την προσωρινή κυβέρνηση προσφέροντας και στρατιωτική και οικονομική στήριξη ενώ σημαντικές τουρκικές επιχειρήσεις επιστρέφουν στην Λιβύη. Και από πλευράς Ε.Ε. γίνονται κινήσεις κυρίως από την Ιταλία, η οποία διατηρεί ισχυρά συμφέροντα στην χώρα, για ενίσχυση των σχέσεων καθώς η Βορειοαφρικανική αραβική χώρα έχει σημαντικό ρόλο και για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης αλλά και για την συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών που προέρχονται κυρίως από την Ανατολική Αφρική και την ζώνη του Σαχέλ.

Από τις αρχές του 2024, οι ΗΠΑ επιχειρούν να εδραιώσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Τρίπολη, ως αντίβαρο στη στήριξη που παρέχει η Μόσχα στην Ανατολική Λιβύη και στον στρατηγό Χαφτάρ.

Κρίσιμος παράγοντας είναι η στάση του Καΐρου το οποίο μετά από ένα μεγάλο διάστημα παγωμένων σχέσεων με την Τρίπολη αναζητά διαύλους επικοινωνίας με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά διαπιστώνοντας ότι η επιρροή της στην γειτονική χώρα μπορεί να εξασφαλισθεί αποκαθιστώντας έστω και ανεπίσημες σχέσεις και με την προσωρινή κυβέρνηση. Βεβαίως τους τελευταίους μήνες το Κάϊρο είναι σε διαρκή αντιπαράθεση με την Τρίπολη για το θέμα των Θαλασσίων Ζωνών με αφορμή την κήρυξη από την Λιβύη της Συνορεύουσας Ζώνης (απέστειλε δεύτερη επιστολή στον ΟΗΕ στις 9 Απριλίου) η οποία ακολουθώντας την γραμμή οριοθέτησης του Τουρκολυβικού Μνημονίου επικαλύπτει μέρος των Αιγυπτιακών χωρικών υδάτων. Στην Συνορεύουσα Ζώνη της Λιβύης είχε αντιδράσει και η Αθήνα καθώς, εκτός των άλλων, επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα με το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης και υιοθέτηση αυθαίρετα χαραγμένων ευθειών γραμμών βάσης, μετακινώντας βόρεια τη μέση γραμμή εις βάρος της Ελλάδας.

Η στάση της Αθήνας

Το διάβημα της Τρίπολης έρχεται την στιγμή που έχουν δημιουργηθεί προσδοκίες για εντοπισμό σημαντικού κοιτάσματος εντος της Ελληνικής ΑΟΖ . Απο την κοινοπραξία ExxonMobil-Helleniq Energy που διαχειρίζεται τις δύο παραχωρήσεις στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Ο επικεφαλής της ΕΔΕΥΕΠ, Αριστοτέλης Στεφάτος, δήλωσε στις αρχές Μαΐου ότι η εικόνα που υπάρχει είναι «πολύ θετική» ενώ και ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, δηλωνε ότι «αν είμαστε τόσο τυχεροί, τότε το μέγεθος του οικοπέδου -που έως τώρα υπολογίζεται ότι θα βρούμε -θα είναι αρκετό για την ενεργειακή ασφάλεια όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης». Σύμφωνα πάντως με εκτιμήσεις παραγόντων της πετρελαϊκής αγοράς η δοκιμαστική γεώτρηση τοποθετείται για το τέλος του 2025.

Στην Αθήνα πάντως επικρατεί μια παράξενη «επανάπαυση» με την Λιβύη και ενώ μετά και από την κρίση στις σχέσεις με την ματαίωση της επίσκεψης του Νίκου Δένδια στην Τρίπολη λόγω της παρουσίας στο αεροδρόμιο της τοτε ΥΠΕΞ Ν. Μανγκούς, αποφασίσθηκε η τοποθέτηση πρεσβευτή στην Τρίπολη, δεν έχει αναληφθεί καμιά πρωτοβουλία ώστε να υπάρχει στοιχειώδης επικοινωνία των δυο χωρών τουλάχιστον για κοινά προβλήματα όπως είναι αυτό των μεταναστευτικών ροών. Και επίσης να ασκηθεί πίεση προς την προσωρινή κυβέρνηση, ώστε να εγκαταλείψει τους τυχοδιωκτισμούς με τις θαλάσσιες ζώνες και να αναζητήσει λυση των διαφορών με τους γείτονες την Ελλάδα και την Αίγυπτο μέσω του διαλόγου και στην βάση του Διεθνούς Δικαίου και εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία, παραπομπή στην Χάγη όπως έχει κανει ηδη δυο φορές η Λιβύη με την Μάλτα και την Τυνησία.